2022 Yılının Değerlendirmesi; EYT ve Asgari Ücret!

Yazılarımızı takip edenler bilir, geçen hafta asgari ücret ile ilgili yazı kaleme alacaktım ama uzun süredir planladığım Kudüs gezisinden dolayı ertelemek zorunda kaldım.

Gecikmeli de olsa bu hafta hem asgari ücreti hem EYT’yi hem de 2022 yılının ekonomik anlamda değerlendirmesini kaleme alacağım.

Gerçek olan şu ki: pandeminin etkileri azalsa da hala devam ediyor. Bazı sorunlar, özellikle üretim tedarikinde yaşanan sıkıntılar bir de yakın çevremizde Ukrayna-Rusya arasındaki savaştan en fazla etkilenen ülkelerin başında gelmemiz…

İkisi de komşumuz…

İkisi ile de farklı ilişkilerimiz var.

Hal böyle olunca 2022 yılının; dünyada yaşanan olumsuz gelişmeler ve ülkemizin jeopolitik konumu nedeniyle, ülke ekonomimiz için zorlu bir yıl olduğunu kabul etmek durumundayız.

Ama daha önemlisi, bu zorlukları bilen, manevra kabiliyeti yüksek bir iktidarın olması ve kendini de dünyaya kabul ettirmesi ile birçok konuda olumsuzluklardan daha az etkilememiz hatta bazı olumsuzlukları da fırsata çevirmeyi bilmemizdir.

Bu olumsuzluklara rağmen ülkemiz dünyanın ekonomik anlamda daralmasına rağmen büyümeyi başarmış, işsizlik, turizm gelirleri ve kamu bütçesi alanlarında başarılı bir performans sağlamıştır.

Genel olarak GSYH ve Büyüme: 2022 Yılında GSYH 865 Milyar dolar olması beklenirken büyüme hızının ise önümüzdeki yeni yılla beraber %5,5 civarında açıklanması beklenmektedir. 

Bu süreç içerisinde ülkemizde enerjideki yurtdışı bağımlılığımızdan dolayı toplam ithalatın yüzde 22’si enerji kalemlerinden oluştuğu için bunun olumsuz yansıması ve devlet tarafından sübvanse edilmesinden dolayı döviz kuru ve cari açığımız artmıştır.

Eğer Türkiye’nin enerji ithalatı olmasa ihracatımız ithalattan daha fazla olacaktır. Kısacası ülkemiz rahatlıkla kendi kendine yeten bir ülke pozisyondadır. Bunu da aklı ermişlere buradan ifade etmiş olalım.

Yine gelecek açısından değerlendirecek olursak 2023 yılının ekonomik anlamda 2022 yılından daha iyi geçeceğini de söyleyebiliriz.

Enflasyonun hızını yavaşlatacağını ardından 2024 yılında tekrar tek hanelere inmesi de beklenen bir durumdur.

Burada aslolan ise tüketici enflasyonu ile üretici enflasyonun arasındaki farkın kapanmasıdır.

Maalesef bu süreçte enflasyon yüzde 80 civarında olmasına rağmen fırsatçılık yaparak kârları yüzde 400 gibi büyüyen firmalar var.

Bu konuda da denetimlerin daha da yoğunlaşacağını tahmin ediyoruz.

Yine döviz fiyatlarını değerlendirecek olursak ateşinin düştüğü normal seyrine döndüğünü tedarik sorununun da ortadan kalkması ile dövizde ani çıkışlar olması beklenmiyor. Bu da enflasyona olumlu yansıyacak.

Bu ülkede genel olarak işsizlik konusu ile ilgili ilk diyeceğim işsizlik sorununun olmadığı iş beğenmeme durumunun olduğudur.

Hatta Suriyeli sığınmacıların ülkelerine dönmesi ile bu minvalde birçok işletmenin eleman ihtiyacının artacağı da bir gerçek.

Ülke genelinde evden çalışma ve sokağa çıkma yasaklarının uygulandığı Covid 19 döneminde istihdam 25,2 Milyon kişiye kadar gerilemişti. Uygulanan politikalarla bu rakam Ekim 2022’de 31,4 Milyon kişiye ulaşmış diğer bir ifade ile salgının başlangıcına göre 6,2 Milyon kişilik yeni istihdam sağlanmıştır. 

Bir tarafta istihdam artıyor diğer tarafta ise asgari ücretin Haziran ayında artması ile çalışanların mağduriyeti de giderilmiş.

2021 yılının Aralık ayında 2 bin 820 TL olan asgari ücret 13 ay sonra 2023 yılının Ocak ayı itibari ile 8 bin 500 TL olarak uygulanacak.

Yüzde 200’ün üzerinde artış.

Enflasyon ise 13 ayda toplam olarak yüzde 100’den düşük.

Bu açıdan bakınca enflasyon canavarı karşısında asgari ücretli korunmuş.

İlk başlangıçta asgari ücret artışının ekonomiye olumsuz yük getirmesi beklenirken istihdamın da artması ülkenin dinamik yapısını göstermek için yeterli.

Bu açıdan bakınca bir de kayıt dışı çalışanları da hesaba katarsak ülkede işsizliğin olmadığını düşünüyorum.

İşsiz olarak gözükenlerin ise birçoğunun kayıt dışı olarak çalıştığını düşünüyorum. Ama rakamlara baktığımızda ya da diğer deyiş ile madalyonun diğer yüzünden baktığımızda ise Kasım 2019’da 4,4 Milyon kişi olan işsiz sayısı Nisan 2020’de 3,9 Milyon kişiye kadar, Ekim 2022 itibariyle 3,5 Milyon kişiye gerilemiştir.

Aralık ayında bu rakamın daha da düşmesi bekleniyor.

Bütçe açığının kabul edilebilir düzeyde olması ilerleyen dönemde bulunan yeni enerji kaynaklarının da ekonomiye aktarılması ile bu açığın daha da düşmesi bekleniyor.

Ve yılın son günlerinde Cumhurbaşkanımız Sn. Recep Tayyip Erdoğan tarafından EYT’nin açıklanması da büyük bir cesaret örneğidir.

Bu da belki bütçeye ciddi yük getirecek gibi gözükse de Cumhuriyetin 100. yılında ülkemiz insanına sunulan ikramiyedir.

Bugün itibari ile 2022 yılını bitiriyoruz, 2023’e merhaba diyoruz.

Ekonomik açıdan da pandeminin etkilerinin sona ereceği bir yıla girdiğimizi tahmin ediyorum. Bu yılım ülkemiz adına çok güzel geçeceğini tahmin ediyor bu vesile ile tüm dostların yeni yılını tebrik ediyorum.

Mehmet Yıldız

31/12/2022